08-18-2025 8:42
Ιστορία
- Κατηγορία: Εκπαίδευση
Ο «προνομιούχος» δάσκαλος και η εύφορη κοιλάδα που δεν υπάρχει

Χρήστος Κάτσικας
Οι “τρεις μήνες διακοπών” και η μεγάλη παρανόηση των “λιγοστών ωρών διδασκαλίας”: ένας μύθος φτιαγμένος για να εξοργίζει
Υπάρχει ένα αφήγημα που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια. Ένα στερεότυπο που τείνει να επαναλαμβάνεται σχεδόν μηχανικά:
«Οι εκπαιδευτικοί στην Ελλάδα είναι προνομιούχοι. Δουλεύουν λίγες ώρες την εβδομάδα, έχουν τρεις μήνες διακοπές το καλοκαίρι, κάθονται Χριστούγεννα και Πάσχα, πληρώνονται κανονικά και… κάθονται».
Η εικόνα αυτή, όσο βολική κι αν ακούγεται, απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα. Και το κυριότερο: δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για ένα αφήγημα που εξυπηρετεί έναν ευρύτερο μηχανισμό κοινωνικής απαξίωσης του δημόσιου σχολείου και των ανθρώπων του.
Η μισή αλήθεια που γίνεται ψέμα
Σίγουρα, οι εκπαιδευτικοί έχουν σχολικές διακοπές. Αυτό είναι αλήθεια. Όμως αλήθεια είναι επίσης ότι κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων εργάζονται αθόρυβα: ετοιμάζουν υλικό, διορθώνουν στοίβες από τετράδια, οργανώνουν σχέδια μαθήματος, συμμετέχουν σε επιμορφώσεις, ή – ας μην ξεχνάμε – επιστρέφουν στο σχολείο για επιτηρήσεις, εξετάσεις, διοικητικές εργασίες.
Το «λίγες ώρες δουλειάς» είναι ίσως η μεγαλύτερη παρανόηση. Οι 21 ή 23 ώρες διδασκαλίας στην τάξη είναι το ορατό κομμάτι. Πίσω από αυτό υπάρχει διπλάσιος ή τριπλάσιος αόρατος χρόνος: προετοιμασία μαθήματος, διαφοροποίηση για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, επικοινωνία με γονείς, διοικητικά καθήκοντα, συμμετοχή σε συλλόγους διδασκόντων, σχολικές γιορτές, εκδρομές, δράσεις. Η εργασία του εκπαιδευτικού δεν χωράει στο ωρολόγιο πρόγραμμα∙ ξεχειλίζει.
Ο μύθος του «καλοκαιρινού παραδείσου»
Το καλοκαίρι των εκπαιδευτικών δεν είναι τρίμηνος τουρισμός. Για πολλούς, σημαίνει επιτηρήσεις Πανελλαδικών, βαθμολόγηση γραπτών, γραφειοκρατία που δεν σταματά. Σημαίνει επίσης αναπλήρωση δυνάμεων για μια δουλειά που είναι σωματικά και ψυχικά απαιτητική. Γιατί, σε αντίθεση με όσα νομίζει ο «κοινός νους», η τάξη δεν είναι γραφείο: είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ένας χώρος συνεχούς αλληλεπίδρασης που απαιτεί ενέργεια, υπομονή, συναισθηματική ανθεκτικότητα.
Ο δάσκαλος ως αποδιοπομπαίος τράγος
Δεν είναι τυχαίο ότι το αφήγημα του «τεμπέλη δασκάλου» αναπαράγεται επίμονα. Σε περιόδους κρίσης, οι κυβερνήσεις συχνά αναζητούν εύκολους στόχους. Ο δημόσιος υπάλληλος, και δη ο εκπαιδευτικός, γίνεται το ιδανικό εξιλαστήριο θύμα. Ένας μηχανισμός απαξίωσης που τρέφεται από την κοινωνική ανασφάλεια: «Εγώ ιδρώνω στη δουλειά μου, εκείνος κάθεται». Έτσι όμως, αντί να στραφεί η οργή προς τις πραγματικές πηγές αδικίας – τις πολιτικές που υποχρηματοδοτούν την παιδεία, τις ανισότητες που διευρύνονται – διοχετεύεται προς εκείνους που κρατούν το σχολείο όρθιο.
Η στόχευση αυτή εξυπηρετεί την αποδοχή πιο ευέλικτων και υποτιμημένων εργασιακών σχέσεων, την υπονόμευση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, την προσαρμογή της σε επιχειρησιακά μοντέλα αξιολόγησης. Έτσι, ένας ολόκληρος κλάδος που στηρίζει την ψυχική και παιδαγωγική ανάπτυξη της νέας γενιάς, μετατρέπεται σε εύκολο στόχο κοινωνικής δυσαρέσκειας.
Ο αθέατος μόχθος
Η αλήθεια είναι πιο σιωπηλή, λιγότερο «πιασάρικη». Ένας δάσκαλος διορθώνει διαγωνίσματα ως τα μεσάνυχτα. Ένας φιλόλογος ξοδεύει Σαββατοκύριακα για να βρει κείμενα που θα μιλήσουν στους μαθητές του. Ένας δάσκαλος δημοτικού φτιάχνει υλικό για ένα παιδί με δυσλεξία, χωρίς υποστήριξη, μόνο με μεράκι. Αυτές οι ώρες δεν καταγράφονται πουθενά, ούτε αποζημιώνονται.
Η φωτεινή πλευρά
Το παράδοξο είναι ότι, παρά την απαξίωση, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί συνεχίζουν να δίνουν την ψυχή τους. Γιατί η δουλειά τους δεν είναι «επάγγελμα» αλλά αποστολή. Κουβαλούν ευθύνη όχι μόνο για τη γνώση, αλλά και για την ελπίδα, την ενθάρρυνση, την αγάπη που χρειάζεται ένα παιδί για να ανθίσει.
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, δεν υπάρχει εύφορη κοιλάδα για τους δασκάλους. Υπάρχει καθημερινός αγώνας μέσα σε αίθουσες ασφυκτικά γεμάτες, με ελλείψεις σε υποδομές, με χαμηλούς μισθούς και πολλές φορές με κοινωνική αχαριστία.
Η εύκολη κατηγορία του «προνομιούχου» δεν περιγράφει παρά μια προβοκάτσια. Γιατί ο εκπαιδευτικός δεν είναι ο «τεμπέλης» της κοινωνίας∙ είναι εκείνος που στέκεται μπροστά σε 20 ή 25 παιδιά και κρατάει ζωντανή την πιο όμορφη ιδέα που επινόησε ποτέ η ανθρωπότητα: το σχολείο ως χώρο ελευθερίας, γνώσης και ελπίδας.

Τα μπλόκα του καλοκαιριού του 1944 και η επικέντρωση στις ΕΑΜικές περιοχές: «Ο εθνικός κορμός» προετοιμάζει το μέλλον
Τα μπλόκα του καλοκαιριού του 1944 είναι σε μεγάλο βαθμό στιγμή ενός εμφύλιου πολέμου. Η συμμετοχή των Ταγμάτων Ασφαλείας και η επικέντρωση στις ΕΑΜικές περιοχές υλοποιήθηκε...

Ποιοι ήταν οι ταγματασφαλίτες και καταδότες πρωταγωνιστές του μπλόκου της Κοκκινιάς; Και τι απέγιναν;
