Έντονες αντιδράσεις προκαλεί στην εκπαιδευτική κοινότητα η πρόθεση του Υπουργείου Παιδείας να περικόψει μία ώρα διδασκαλίας από το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α΄ τάξη του Γενικού Λυκείου, προκειμένου να εισαχθεί το νέο μάθημα Οικονομίας.

Κοινή επιστολή προς την υπουργό Παιδείας

Με κοινή επιστολή τους προς την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, οι πρόεδροι όλων των Τμημάτων Φιλολογίας των ελληνικών ΑΕΙ εκφράζουν την «ιδιαίτερη ανησυχία και κατηγορηματική αντίθεσή» τους στη σχεδιαζόμενη αλλαγή, προειδοποιώντας ότι η μείωση των ωρών θα έχει σοβαρές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες τόσο για τη διδασκαλία του μαθήματος όσο και για την ποιότητα της ανθρωπιστικής παιδείας στο Λύκειο.

Οι πανεπιστημιακοί επισημαίνουν ότι τα Αρχαία Ελληνικά αποτελούν θεμέλιο του ανθρωπιστικού προσανατολισμού του σχολείου και βασικό γνωστικό πυλώνα για τη Θεωρητική Κατεύθυνση, τονίζοντας ότι η περαιτέρω συρρίκνωση του διδακτικού τους χρόνου θα πλήξει την ποιότητα των σπουδών και την προετοιμασία των μαθητών για τις εξετάσεις.

«Το ζήτημα δεν είναι συντεχνιακό, αλλά βαθιά πολιτισμικό», υπογραμμίζουν οι πρόεδροι, καλώντας το Υπουργείο να επανεξετάσει τον σχεδιασμό και να ενισχύσει τον ρόλο της ανθρωπιστικής παιδείας στο νέο σχολείο.

Αναλυτικά η ανακοίνωση

«Προς την Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, κ. Σοφία Ζαχαράκη

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Με την παρούσα επιστολή εκφράζουμε ως Πρόεδροι όλων των Τμημάτων Φιλολογίας των ΑΕΙ της χώρας την ιδιαίτερη ανησυχία και την αντίθεσή μας στη σχεδιαζόμενη περικοπή μίας ώρας διδασκαλίας από το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α΄ τάξη του Γενικού Λυκείου, προκειμένου να εισαχθεί μάθημα Οικονομίας. Μολονότι κάθε άλλο παρά υποτιμούμε τη σημασία ενός μαθήματος Οικονομίας για τη σύγχρονη κοινωνία, θεωρούμε ότι η ενσωμάτωση αυτού του μαθήματος θα πρέπει να γίνει κατόπιν συστηματικού σχεδιασμού και όχι εις βάρος των φιλολογικών μαθημάτων.

Η σχεδιαζόμενη μείωση μίας ώρας αρχαίων ελληνικών θα έχει σοβαρές συνέπειες βραχυπρόθεσμα (ως προς τη διδασκαλία του μαθήματος και την επιτυχή ανταπόκριση των μαθητών) όσο και μακροπρόθεσμα ως προς την αρτιότητα της παιδείας των μαθητών.

Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνουν και συνάδελφοι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε αντίστοιχες επιστολές τους, επιβάλλεται να ληφθεί υπόψη ότι τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται με εκτενή ύλη που απαιτεί συστηματική εμβάθυνση για την κατανόηση αφενός των γραμματικοσυντακτικών φαινομένων και αφετέρου της λογοτεχνικής, ιδεολογικής και πολιτισμικής ερμηνείας των κειμένων. Επιπλέον, το μάθημα εξετάζεται με Τράπεζα Θεμάτων, γεγονός που επιβάλλει την επαρκή διδασκαλία του, προκειμένου να διασφαλιστεί η επιτυχία των μαθητών στις τελικές εξετάσεις του έτους.

Ακόμη κρισιμότερο είναι το γεγονός ότι αποτελεί το κύριο μάθημα κατεύθυνσης στη Β’ Λυκείου για τον προσανατολισμό των Θεωρητικών Σπουδών. Η υποβάθμισή του στην Α΄ Λυκείου θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην αποδυνάμωση της Θεωρητικής Κατεύθυνσης και στην ελλιπή προετοιμασία των μαθητών στο Λύκειο – κάτι που αντιβαίνει στη στρατηγική της Πολιτείας να ενδυναμώσει τον ρόλο του Λυκείου. Βάσει των παραπάνω, πρέπει να τονίσουμε ότι επί σειρά ετών τα αρχαία ελληνικά στην Α΄ Λυκείου διδάσκονταν επί 6 ώρες εβδομαδιαίως, οι οποίες στη συνέχεια μειώθηκαν σε 5 ώρες, που οριακά επαρκούν για την
επιτυχή διδασκαλία του μαθήματος. Η περικοπή επιπλέον ωρών θα αποτελέσει σοβαρότατο πλήγμα στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ας δούμε τώρα τη μεγαλύτερη εικόνα. Η άρτια διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας συνιστά θεμέλιο της φιλοσοφικής, ιστορικής και γλωσσικής παιδείας, που υπηρετεί το Λύκειο. Μέσω των κοινωνικών και ηθικών αξιών που αναδεικνύονται από τη μελέτη των κλασικών κειμένων διαμορφώνεται η δημοκρατική συνείδηση των νέων ως σκεπτόμενων πολιτών. Πρόκειται για έναν αξιακό κορμό απαραίτητο για τη συγκρότηση της πολιτισμικής και ιδεολογικής ταυτότητας του Ευρωπαίου πολίτη.

Αυτός, άλλωστε, είναι ο κύριος λόγος που η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία διδάσκεται ευρύτατα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πολλών ευρωπαϊκών κρατών, σε αρκετά από τα οποία λειτουργούν με ιδιαίτερη επιτυχία Κλασικά Λύκεια, όπως στη Γαλλία και την Κροατία, ενώ η Ιταλία πρωτοστατεί με 783 Κλασικά Λύκεια. Αντιστοίχως, η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών ανθεί στην Ισπανία, στη Γερμανία και στην Αυστρία.

Καθίσταται, συνεπώς, σαφές ότι η συρρίκνωση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών θα οδηγήσει στην αποδυνάμωση αφενός του γλωσσικού πλούτου και των εκφραστικών δυνατοτήτων των μαθητών και αφετέρου ενός αξιακού πλέγματος που στηρίζει τη δημοκρατία, τον στοχασμό και τη διαλεκτική – του πλέγματος εκείνου που έχει θεμελιώσει την οικουμενική παιδεία. Αυτό, άλλωστε, προκύπτει και από τα πορίσματα των διεθνών προγραμμάτων PISA του ΟΟΣΑ για την αξιολόγηση των μαθητών, σύμφωνα με τα οποία, εξαιτίας των περικοπών των ωρών διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, ἐνας στους τρεις μαθητές αδυνατεί να κατανοήσει κείμενα της νεοελληνικής.

Ιδιαίτερα στις μέρες μας, με την εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης η ενίσχυση της ανθρωπιστικής παιδείας μπορεί αφενός να συμβάλει στην ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης, των εκφραστικών δεξιοτήτων, της ηθικής και κοινωνικής συνείδησης
των νέων και αφετέρου να εμπλουτίσει τα ενδιαφέροντά τους, οδηγώντας σε νέα πεδία επιστημονικών κατευθύνσεων και επαγγελματικών προοπτικών. Όπως γνωρίζετε, οι Κλασικές Σπουδές αποτελούν έναν από τους διεθνώς αναγνωρισμένους κλάδους των ελληνικών ΑΕΙ, που μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτές τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, σας απευθύνουμε έκκληση να διαμορφωθεί η κατανομή των ωρών των μαθημάτων της Α΄ Λυκείου με όραμα υπέρ της ισόρροπης ανάπτυξης όλων τα επιστημονικών πεδίων. Το μάθημα της Οικονομίας μπορεί να ενσωματωθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα κατόπιν συστηματικού σχεδιασμού χωρίς να υπονομεύεται η ανθρωπιστική παιδεία. Τονίζουμε ότι το ζήτημα δεν είναι συντεχνιακό, αλλά ζήτημα πολιτισμικής ευθύνης με γνώμονα την παροχή άρτιας παιδείας για τους νέους.

Στο πλαίσιο αυτό, σας καλούμε να υιοθετήσετε μια πολιτική ενδυνάμωσης της ανθρωπιστικής παιδείας μέσω του εκσυγχρονισμού των αναλυτικών προγραμμάτων, της συστηματικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και της στελέχωσης των σχολικών δομών με το αντίστοιχο προσωπικό.

Με εξαιρετική τιμή,

Aλέξανδρος Αλεξάκης, Καθηγητής, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων

Θεοδώρα Αντωνοπούλου, Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας Ε.Κ.Π.Α.

Δήμητρα Δελλή, Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Παν/μίου Πελοποννήσου

Eυφημία Καρακάντζα, Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Παν/μίου Πατρών

Ιωάννα Καραμάνου, Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Αναστασία Νάτσινα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Παν/μίου Κρήτης

Γρηγόριος Παπαγιάννης, Πρόεδρος του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ.»