Γράφει ο  Ορέστης Μουσούρης

Οργάνωση με πρωτοποριακή κοινωνική δράση επί πέντε σχεδόν χρόνια (1942-1947) ήταν η Εθνική Αλληλεγγύη της Κέρκυρας. Κέρδισε την αγάπη, τον σεβασμό και τον θαυμασμό του κερκυραϊκού λαού, με αποτέλεσμα να καταξιωθεί στη λαϊκή συνείδηση όσο ίσως καμία άλλη οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών κατακτητών του νησιού. Με γενναιότητα και αυταπάρνηση αποτέλεσε φορέα παροχής κοινωνικής φροντίδας και ενθάρρυνσης της Αντίστασης κατά την κατοχική περίοδο, ενώ συνέχισε να προσφέρει πολύτιμες κοινωνικές υπηρεσίες και στη συνέχεια.

Η ίδρυσή της ήταν ο οργανωτικός καρπός της άτυπης δράσης ομάδων πολιτών που έσπευσαν από την αρχή της Κατοχής να απλώσουν χέρι εθνικής αλληλεγγύης και βοήθειας σε διωκόμενους πατριώτες και στη συνέχεια τάχθηκαν στο πλευρό της αντιστασιακής δράσης του τοπικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και άλλων μεμονωμένων ή ομαδικών  αντιστασιακών πρωτοβουλιών. 

Με τη συνένωση της δράσης πολιτών αυτών των ομάδων ιδρύθηκε η τοπική οργάνωση Εθνική Αλληλεγγύη, ως τμήμα - παράρτημα της ευρείας οργάνωσης Εθνική Αλληλεγγύη (Ε.Α.) που συγκροτήθηκε στην Αθήνα το 1941, λίγους μήνες πριν ιδρυθεί το ΕΑΜ. Με πληθώρα δράσεων και αγωνιστικό πνεύμα, άπλωσε δίχτυ προστασίας και βοήθειας σε κάθε κατατρεγμένο και στους συγγενείς των θυμάτων του πολέμου στο νησί, για να συνεχίσει μετά την απελευθέρωση την κοινωνική δράση της, προσαρμόζοντάς τη στις συνθήκες της παρατεινόμενης οικονομικής ένδειας και δυστυχίας του μεγαλύτερου μέρους του λαού, αλλά και των ασταμάτητων κοινωνικοπολιτικών διώξεων εις βάρος αγωνιστών της Αντίστασης, παραμένοντας ως αυτοτελής οργάνωση. 

Κάτω από τη μπότα των ξένων κατακτητών, την περίοδο της Κατοχής, με τη βοήθεια του παράνομου εκδοτικού μηχανισμού του ΚΚΕ στο νησί, η οργάνωση εξέδιδε και κυκλοφορούσε δική της εφημερίδα, εμψυχώνοντας τον κόσμο του νησιού. 

Για την εφημερίδα εκείνη, που κι αυτή ονομαζόταν «Εθνική Αλληλεγγύη» και φαίνεται να έχει σωθεί μόνο ένα μεταπολεμικό φύλλο της, το οποίο κυκλοφόρησε τον Νοέμβρη του 1944, η τοπική εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας «Η Φωνή του Λαού» διέσωσε σε δημοσίευμά της για τον παράνομο αντιστασιακό Τύπο της κατοχικής περιόδου (φ. 62, 27 Σεπτέμβρη 1945), πως το 1943 εκδιδόταν κάθε δεκαπενθήμερο και υπεύθυνοί της ήταν τα στελέχη της Μήτσος Ρομποτής, Γιάννης Μωραΐτης και Γεωργία Ρούση.  

Τη θέση του επικεφαλής της ίδιας της Ε.Α. Κέρκυρας, εξάλλου, σε μια περίοδο που αυτή βαλλόταν σφοδρά από αντιδραστικούς κύκλους ως «παράρτημα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ» επειδή στις πρώτες γραμμές της βρίσκονταν εξαρχής και φίλοι ή μέλη του ΚΚΕ που πρωτοστάτησαν στην ίδρυση του ΕΑΜ Κέρκυρας, είχε αναλάβει μια σπουδαία προσωπικότητα του τόπου: Η κορυφαία Κερκυραία λογοτέχνιδα Ειρήνη Δενδρινού, σταθερή υποστηρίκτρια της Ε.Α. και του ΕΑΜ.   

Η ιστορία της Εθνικής Αλληλεγγύης της Κέρκυρας, ωστόσο, παρέμεινε στις δεκαετίες που ακολούθησαν, εξ όσων γνωρίζουμε, αθησαύριστη και είναι σχεδόν τελείως άγνωστη στις μέρες μας, ενώ κάποιες ψηφίδες της έχουν σωθεί σε λίγα και αναξιοποίητα έως τώρα φύλλα της «Φωνής του Λαού», καθώς και στο  προαναφερθέν φύλλο της δικής της εφημερίδας, σωσμένα σε αυτοτελή ή ευρύτερα αρχεία στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Κέρκυρας, στα Ιστορικά Αρχεία Κέρκυρας και σε ιδιωτικά αρχεία. Πολύτιμα σχετικά δημοσιεύματα αυτών των φύλλων, που εκδόθηκαν τα χρόνια 1944-1947, επιτρέπουν -και αυτό επιχειρούμε με αυτές τις γραμμές- μια σκιαγράφηση της δράσης της Εθνικής Αλληλεγγύης της Κέρκυρας. Μεταπολεμικά, κυρίως επειδή με την κοινωνική δράση της δεν άφηνε αβοήθητους τους διωκόμενους αγωνιστές του ΕΑΜ, η οργάνωση μπήκε στο στόχαστρο του ανασυντασσόμενου αστικού κράτους και καταδιώχθηκε απηνώς, με σκοπό την κατάπνιξη κάθε λαϊκής αντίστασης, μολονότι οι ευρύτατες κοινωνικές δραστηριότητές της υποστηρίζονταν και από μη ΕΑΜικές δυνάμεις επί μακρόν. Έτσι, στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να περάσει στη λήθη του χρόνου η σχεδόν πενταετής πλούσια δράση της.         

Σώζεται, μάλιστα, δημοσίευμα με στοιχεία για την πορεία της ίδρυσής της και συνοπτικό απολογισμό της δράσης της μέχρι το φθινόπωρο του 1945, καταχωρημένο στη «Φωνή του Λαού» στις 27 Σεπτέμβρη αυτού του έτους (φ. 62), στο πλαίσιο ειδικού αφιερώματος για το ΕΑΜ και την Εθνική Αντίσταση στην Κέρκυρα. 

Ας δούμε όμως αναλυτικά τα στοιχεία που προκύπτουν από τα προαναφερθέντα φύλλα, σχετικά με τη δράση και την πορεία της, παρουσιάζοντάς τα με τη χρονολογική σειρά τους και ξεκινώντας από το μάλλον μοναδικό σωζόμενο (δισέλιδο) φύλλο της εφημερίδας της Νομαρχιακής Επιτροπής της Ε.Α. Κέρκυρας «Αλληλεγγύη» (ο τίτλος της στο συγκεκριμένο φύλλο τυπώθηκε λανθασμένα ως Αληλλεγγύη). Το φύλλο εκδόθηκε στις 21 Νοέμβρη 1944, δηλαδή 40 περίπου ημέρες μετά την απελευθέρωση του νησιού από τον ναζιστικό ζυγό. Έφερε τον αριθμό 12, αποτελώντας, προφανώς, συνέχεια φύλλων που κυκλοφόρησαν στη διάρκεια της κατοχικής περιόδου, ενώ ανέφερε «Χρόνος Α'».

Η οργάνωση, αμέσως μετά την Κατοχή, όπως μαρτυρεί το φύλλο της εφημερίδας της, εστίαζε στα πιο επείγοντα κοινωνικά καθήκοντα. Η εφημερίδα αναδείκνυε πλάι στον τίτλο της και στην κορυφή του κύριου άρθρο της τα συνθήματα «Εμπρός για την ανοικοδόμηση της χώρας» και «Όλοι στον αγώνα για να κλείσουμε τις ανοιχτές πληγές».  

Το βασικό άρθρο και ανάλογου περιεχομένου κείμενο, κάτω από αυτό, εξηγούσαν τις βασικές θέσεις της Ε.Α. που είχε διατυπώσει στην Αθήνα ο επικεφαλής της κεντρικής διοίκησής της πανεπιστημιακός καθηγητής Θανάσης Ρουσόπουλος, για τη δράση της οργάνωσης στις νέες συνθήκες, επισημαίνοντας την ανάγκη κατοχύρωσης των λαϊκών ελευθεριών. Τόνιζε το κύριο άρθρο για την Κέρκυρα: 

«Για να ξαναχτίσουμε τα καμμένα σπίτια, για να στεγάσουμε τις χιλιάδες τους άστεγους, για να σώσουμε τους φυματικούς και τους ελονοσιόπληκτους (σ.σ. η φυματίωση και η ελονοσία έκαναν θραύση στο νησί), για να προστατεύσουμε τα ορφανά και τις χαροκαμμένες τις μάνες, για να ξεπηδήση μέσα από τα ερείπια ο καινούργιος κόσμος πρέπει να πνεύση στα στήθη μας δυνατώτερη δημιουργική πνοή, να ενταθή η ανοικοδομητική εργασία, η πίστη στον εαυτό μας, στη δύναμή μας». 

Επίσης, το κύριο άρθρο εξέφραζε, όπως άλλωστε και γενικότερα ο ΕΑΜικός χώρος, την ελπίδα - αυταπάτη ότι η κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» θα σεβόταν τις λαϊκές ελευθερίες και θα πορευόταν προς τη σωστή κατεύθυνση, καταλήγοντας ωστόσο με την επισήμανση ότι σε κάθε περίπτωση «ο λαός μας πρέπει να αγωνιστεί για να πάψει η εκμετάλλευσή του» από κάθε λογής εχθρούς του. 

Σε διπλανές στήλες, η «Αλληλεγγύη»  παρουσίαζε τον χαιρετισμό - ομιλία που ένα στέλεχος της Ε.Α. Κέρκυρας, η Βασιλική Μοναστηριώτη, είχε απευθύνει λίγες μέρες νωρίτερα σε μια πραγματικά παλλαϊκή συγκέντρωση άνω των 10.000 λαού στο κέντρο της πόλης. Τη συγκέντρωση είχε οργανώσει το ΕΑΜ Κέρκυρας, ενώ είχε απευθύνει υποκριτικά θερμό χαιρετισμό σ' αυτήν ο τοποτηρητής της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας», ως πολιτικός διοικητής Ιονίων Νήσων, Λέων Μακκάς, ο οποίος στο παρασκήνιο βυσσοδομούσε κατά του ΕΑΜ και των υποστηρικτών του. 

Αξίζει να παραθέσουμε ολόκληρο το κείμενο της «Αλληλεγγύης» σχετικά με τη συγκέντρωση και την ομιλία της Βασιλικής Μοναστηριώτη:

«12 Νοέμβρη. Χιλιάδες κόσμος με Σημαίες και Πλακάτ πλημμύρισε την Πόλη για να γιορτάσει τη λευτεριά του, να εκφράσει την εμπιστοσύνη του στη Κυβέρνηση και την αμετάκλητη απόφασή του να κατοχυρώσει τις λαϊκές του Ελευθερίες. Θύελλα χειροκροτημάτων σκεπάζει τον λόγον του Αντιπροσώπου της Κυβέρνησης και των άλλων ομιλητών των απελευθερωτικών οργανώσεων. Φρενιτώδεις ζητωκραυγές υποδέχονται την αντιπρόσωπόν μας στο μικρόφωνο. Η αντιπρόσωπός μας συναγ. Μοναστηριώτη, αφού εχαιρέτησε τους μεγάλους μας συμμάχους (σ.σ. στις ΕΑΜικές διαδηλώσεις της περιόδου το πλήθος κυμάτιζε και σημαίες της Σοβιετικής Ένωσης, των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας), τον Εξοχώτατο αντιπρόσωπο κ. Μακά και όλο το πλήθος, με πολύ συγκινητικά λόγια εξέθεσε τη φρικτή εικόνα των καταστροφών του κατακτητή, που στάθηκαν η βασική αιτία της δημιουργίας της Ε.Α. (Στη) Συνέχεια η αντιπρόσωπος με πολύ εύγλωττα και αντικειμενικά λόγια μίλησε για το πλατύ έργο και τη δράση της οργάνωσής μας, που ο λαός την τίμησε και της έδωσε τον τίτλο "Η ΜΑΝΑ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ". Και τώρα, συνεχίζει η αντιπρόσωπος, με τη λευτεριά, καινούργια καθήκοντα μπαίνουν μπροστά μας για πραγματοποίηση. Από τα χαλάσματα και τους καπνούς πρέπει ν' ανατείλει η (...) για ζωή. Ο πολυβασανισμένος μας λαός έχει ανάγκη από βοήθεια και περίθαλψη, έχει ανάγκη από στοργή κι' αγάπη. Τα παιδάκια τα δέρνει η φυματίωση κι' η ελονοσία. Η ζωή και υγεία του λαού πρέπει να γίνει αντικείμενο μέριμνας όλων μας. Να ενισχύσουμε με τρόφιμα το λαό της πόλης και της υπαίθρου. Να συγκροτήσουμε Λαϊκό Ιατρείον και Θεραπευτήριον στην Πόλη και πάνω από 15 λαϊκά Ιατρεία και φαρμακεία στα χωριά. Να βγούνε λαϊκές επισιτιστικές Επιτροπές στα χωριά. Να παύσει να χορηγείται το κινίνο του δημοσίου στους Προέδρους των κοινοτήτων (σ.σ. σε πολλά χωριά παρέμεναν ως κοινοτάρχες διαβλητά πρόσωπα, διορισμένα επί Κατοχής), που γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης (Πέσταααα, πέσταααα, φωνάζει το πλήθος) και να διοχετευθεί στα λαϊκά φαρμακεία. Έχουμε γιατρούς έτοιμους να πλαισιώσουν τα λαϊκά Ιατρεία. Ο Εξοχώτατος αντιπρόσωπος της Κυβέρνησης να μας ενισχύσει στο βαρύ μας έργο. Οι μανάδες να διεκδικήσουν περισσότερο γάλα για τα παιδιά των. Να επεκταθή η διανομή γάλακτος και στα χωριά. Να συγκροτήσουμε παιδικά συσσίτια και στα μικρότερα χωριά γιατί εκεί υπάρχει μεγαλύτερη εξαθλίωση. Ο χειμώνας έρχεται. Να μη μείνη κανένας άστεγος. Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ζητά εκδίκηση. Να συλληφθούν όλοι οι δοσίλογοι. Αδέρφια όλοι στο πλευρό της Ε.Α. Μόνο έτσι θα συμβάλλομε αποτελεσματικά στην ανοικοδόμηση του νησιού μας. Αιώνια η μνήμη στα ηρωικά θύματα του ιερού μας αγώνα. Θάνατος στο φασισμό. ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΣ. ΖΗΤΩ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ. ΖΗΤΩ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΙ. ΖΗΤΩ Ο ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΜΑΚΑΣ».

Ξεχωριστά θέματα στην εφημερίδα, με τίτλους  «Η κατάστασις του Αστικού Νοσοκομείου», «Οι πολεμοπαθείς των χωριών», «Να ενισχυθεί η ύπαιθρος», «Ας προσέξουν», «Καθυστερούνται οι διανομές», «Οι χωριατοπούλες μας», «Κίνηση και δράση», «Οι μηνιαίες διανομές» και «Ν' ανοίξει το χειρουργείο», αναδείκνυαν τις ζοφερές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες διαβίωσης, αλλά και τη βαθιά γνώση των βασικών προβλημάτων, καθώς και την ικανότητα της οργάνωσης να προτείνει, να συνεγείρει και να προωθεί λύσεις. 

Θέμα με τον τίτλο «Οργανωτική κίνηση» ενημέρωνε ότι από τις 10 Οκτώβρη, δηλαδή τη μέρα της απελευθέρωσης, έως τις 6 Νοέμβρη, η Ε.Α. του νησιού «παρουσίασε μεγάλο οργανωτικό οργασμό», με πληθώρα συσκέψεων και πρωτοβουλιών. Στις 13 Νοέμβρη έγινε στην πόλη -για πρώτη φορά, αφού αυτό δεν ήταν εφικτό στις κατοχικές συνθήκες- μεγάλη σύσκεψη με τη συμμετοχή περισσότερων από 30 στελεχών από τις Επαρχιακές, όπως τις ονόμαζε τότε, επιμέρους οργανώσεις της υπαίθρου και της πόλης. Σύμφωνα με το δημοσίευμα: «Πήραν μέρος αντιπρόσωποι των Επαρχιακών Νότου, Μέσης, Βορρά, Επαρχιακής Πόλης και Νομαρχιακής Επιτροπής, συνολικά 32 αντιπρόσωποι. Τη σύσκεψη την απασχόλησαν τα παρακάτω θέματα: 1) Ανάλυση της πολιτικοστρατιωτικής κατάστασης. 2) Ανάλυση της κατάστασης από άποψης Πρόνοιας και Υγιεινής. 3) Απολογισμός δουλειάς. 4) Καθήκοντα και 5) Συμπλήρωση της Νομαρχιακής Επιτροπής. Η γόνιμη μελέτη όλων των θεμάτων της σύσκεψης κι' η καλή διεξαγωγή της θα μείνουν σταθμός για μια αλματώδικη ανάπτυξη του Εθναλληλέγγυου κινήματος στο νησί μας». 

Ακόμη, η εφημερίδα παρουσίασε οικονομικό απολογισμό της οργάνωσης, με κατηγοριοποιημένα έσοδα και έξοδα, για τη χρονική περίοδο 15 Σεπτέμβρη - 6 Νοέμβρη 1944. Τα έσοδα και τα έξοδα, στις τραγικές νομισματικές και οικονομικές συνθήκες της περιόδου, αναφέρονταν σε εκατομμύρια δραχμές. Φυσικά, η κάλυψη μέρους έστω των αναγκών θυμάτων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και των  οικογενειών τους, καθώς και η προμήθεια φαρμάκων, απαιτούσαν όλο και μεγαλύτερα ποσά. Αναλυτικά παρουσιάζονταν, εξάλλου, οι εισφορές ειδών που συγκέντρωνε η οργάνωση, οι οποίες αφορούσαν σε σημαντικό βαθμό όσπρια, δημητριακά και άλλα είδη διατροφής, μαζί με λοιπά είδη (υγιεινής, ένδυσης, υπόδησης, καπνού). 

Σημείωνε με περηφάνια η οργάνωση: «Οι προηγούμενοι μηνιαίοι απολογισμοί μας έχουν δημοσιευτεί στο 15ήμερο Όργανό μας (σ.σ. την εφημερίδα), που κυκλοφορούσε χωρίς διακοπή στο διάστημα της Ιταλοχιτλερικής σκλαβιάς». 

Στις 28 Μάη 1945 εκπρόσωποι του κερκυραϊκού παραρτήματος της Ε.Α., όπως πιστοποιεί κατοπινό δημοσίευμα της εφημερίδας του ΕΑΜ Κέρκυρας (26 Ιούνη, φύλλο 30), είχαν πάρει μέρος σε πανελλήνια συνέλευση αντιπροσώπων της Εθνικής Αλληλεγγύης στην Αθήνα.  

«Πόσες και πόσες οικογένειες στο νησί μας», σημείωνε το δημοσίευμα για τη δράση της κερκυραϊκής Ε.Α., «δεν περίμεναν σα το αγαθοεργό άγγελο τη νέα της ΕΑ που θα χτυπούσε ένα βράδυ σκοτεινό της σκλαβιάς, τη πόρτα του σπιτιού, για να φέρη ένα δυο δέματα με τρόφιμα, λίγα χρήματα κι' ένα γλυκό παρηγορητικό λόγο», θυμίζοντας πόσο χρήσιμη στάθηκε η δράση της σε πολλές κερκυραϊκές οικογένειες την κατοχική περίοδο. Κυριαρχούσαν στο δημοσίευμα διάφορα στοιχεία για τη συμβολή της Ε.Α. σε πανελλήνια κλίμακα.  

Περίπου τρεις μήνες μετά, στα μέσα Αυγούστου 1945, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα (φ. 47, 19 Αυγούστου), έγινε στα γραφεία της Φιλαρμονικής «Μάντζαρος» σύσκεψη στελεχών της Ε.Α., στην οποία είχαν προσκληθεί και παραβρέθηκαν ο Μητροπολίτης του νησιού -που τέλεσε αγιασμό- και ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου. Προφανώς, η λαϊκή καταξίωσή της και η ακομμάτιστη ευρύτητα των δραστηριοτήτων της ήταν αδιαμφισβήτητες και δεν μπορούσαν εύκολα να τις αρνηθούν ούτε αντίπαλοι του ΕΑΜ. 

Αφού τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή για τα θύματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, μίλησαν η πρόεδρος της Ε.Α. Κέρκυρας, Ειρήνη Δενδρινού, τα στελέχη της διοίκησης, Γεωργία Ρούση και Ιωάννα Μέλη, καθώς και εκπρόσωπός της από την περιοχή της Λευκίμμης, παρουσιάζοντας στοιχεία απολογισμών για τη δράση της Ε.Α. στο νησί και σε πανελλήνια κλίμακα. Η σύσκεψη ολοκληρώθηκε με την έγκριση ψηφίσματος, σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο λαός της Κέρκυρας, προκειμένου να σταλεί στην κυβέρνηση, τις Συμμαχικές Αποστολές και τη διεθνή οργάνωση ανθρωπιστικής βοήθειας ΟΥΝΡΑ.     

Η γέννηση και το έργο 1942-1945  

Στις 27 Σεπτέμβρη του ίδιου έτους, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης τεσσάρων ετών από την ίδρυση του ΕΑΜ, η «Φωνή του Λαού» (φ. 62, όπου γινόταν αναφορά και στον Τύπο της κατοχικής περιόδου) δημοσίευσε, μεταξύ άλλων, εκτεταμένο κείμενο για τη δράση της τοπικής Ε.Α., με τον τίτλο «Η Εθν. Αλληλεγγύη στο νησί μας». Παρουσίασε το ιστορικό της γέννησής της και των έως τότε δραστηριοτήτων της. 

Από το καλοκαίρι του 1941, σύμφωνα με το -δυσανάγνωστο σε ορισμένα σημεία- δημοσίευμα, άρχισε στην Κέρκυρα με ιδιωτικές πρωτοβουλίες και εντελώς ανοργάνωτα η συγκέντρωση χρημάτων και ειδών για την ενίσχυση των πρώτων θυμάτων του κατακτητή και πρώτα - πρώτα εκείνων που είχαν εξοριστεί από τους Ιταλούς κατακτητές στο νησί των Παξών. «Πράγμα πούδειχνε» από τότε, σύμφωνα με το σχετικό άρθρο, «την αυθόρμητη τάση που είχε ο λαός του νησιού μας, από τις πρώτες αυτές μέρες, να μην αφήσει μονάχο κι' αβοήθητο τον κάθε πατριώτη που αγωνιζόμενος κατά των ξένων κατακτητών ίσως ξέπεφτε στα χέρια τους». Ήταν τους πρώτους μήνες του 1942, μετά την εμφάνιση του ΕΑΜ Κέρκυρας και τις πρώτες μαζικές συλλήψεις μελών του, που η αναγκαιότητα πιο οργανωμένης και συστηματικής παροχής βοήθειας, καθώς αυξάνονταν οι διωγμοί και διογκώνονταν τα κοινωνικά προβλήματα της φτώχειας και της δυστυχίας από την κατοχική βαρβαρότητα, τέθηκε ως πολύ «επιτακτικό καθήκον».

Από τότε «η βοήθεια των αγωνιστών πέρνει μια πιο οργανωμένη μορφή και οργανώνεται σε μικρές ομάδες στη πόλη και στα χωριά. Στις ομάδες αυτές πήραν μέρος γυναίκες και άντρες από όλες τις κοινωνικές τάξεις και ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις». 

Έτσι, καθώς φαίνεται, μορφοποιήθηκε κι έκανε τα πρώτα της βήματα στην Κέρκυρα η  οργάνωση Εθνική Αλληλεγγύη, η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα το τρίτο δεκαήμερο του Μάη του 1941 κυρίως από λαϊκούς αγωνιστές που είχαν δραπετεύσει από τόπους εξορίας και στη συνέχεια χαιρέτισε την ίδρυση του ΕΑΜ και συντάχθηκε με τον αγώνα του, συνεχίζοντας παράλληλα να λειτουργεί αυτοτελώς, με στόχο τη δημιουργία παραρτημάτων σε όλη τη χώρα και τη συντονισμένη δράση τους, ως πλατιάς λαϊκής οργάνωσης, ικανής με αγωνιστικό και αντιστασιακό πνεύμα να συμπαραστέκεται ηθικά και υλικά στα θύματα της ξένης κατοχής και του αγώνα κατά του ξένου κατακτητή, σε κάθε γωνιά της ελληνικής γης.     

Η συντονισμένη δράση εκείνων των πρώτων ομάδων στο νησί ήταν, κατά το δημοσίευμα, «η πρώτη μορφή οργάνωσης της Ε.Α. Κερκύρας το 1942. Η Οργάνωση από τότε ακόμη έβγαζε την παράνομη εφημερίδα της "Εθνική Αλληλεγγύη" όπου εκτός από τη τόνωση του πατριωτικού πνεύματος, που επεδίωκε με την αρθρογραφία της, ήταν κι' ένα φύλλο απολογισμού των εισπράξεων που προσέφεραν ομάδες και άτομα και αναγράφονταν εκεί με ψευδώνυμα ή αρχικά στοιχεία. Η μορφή αυτή της Ε.Α. διατηρήθηκε ως τη Γερμανική κατοχή. Στο διάστημα αυτό ενισχύθηκαν οι οικογένειες όσων πιάστηκαν κυρίως ομαδικά το φθινόπωρο του 1942 και Απρίλη του 1943 και που βρισκόνταν στις φυλακές και στο στρατόπεδο του Λαζαρέτου (σ.σ. οι Ιταλοί κατακτητές είχαν μετατρέψει τη νησίδα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αντιστασιακών αιχμαλώτων). Το τέλος του Οκτώβρη του 1943 επί Γερμανικής κατοχής αναδιοργανώθηκε σε καινούργιες βάσεις η Ε.Α. και μπήκε κάτω απ' την καθοδήγηση της Πανηπειρωτικής (σ.σ. της οργάνωσης της Ε.Α. που κάλυπτε όλη την Ήπειρο και τα νησιά Κέρκυρα και Λευκάδα). Μέσα στους κόλπους της αγκάλιασε ό,τι εκλεκτώτερο είχε η κοινωνία μας. Διανοούμενοι, φοιτηταί, φοιτήτριες, γιατροί, φαρμακοποιοί, εργάτες, υπάλληλοι ήσαν οι πρωτοπόροι-ες στη νέα της αυτή περίοδο. Οργανώθηκε τότε κατά συνοικίες και απλώθηκε σε όλα σχεδόν τα χωριά. Μπαίνοντας τα κορίτσια του χωριού στην Ε.Α. πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες κι' έδειξαν όπως κι' οι γυναίκες της πόλης πόσο έχουν τις δυνατότητες να προσφέρουν ισάξια με τον άντρα στις δύσκολες συνθήκες της Πατρίδας. Στη περίοδο αυτή η Ε.Α. ενίσχυσε τις οικογένειες ομήρων στη Βόρειο Ιταλία, επίσης των άλλων πολιτικών ομήρων σ' άλλα μέρη της Ιταλίας και οικογένειες ανταρτών φυλακισμένων και εξόριστων στους Παξούς, με χρηματική βοήθεια και τρόφιμα. Αργότερα άρχισε να προσφέρει ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη σ' ένα μεγάλο αριθμό απόρων οικογενειών θυμάτων. Η περίθαλψη αυτή πραγματοποιήθηκε χάρι στην ευγενική προσφορά ιατρών και φαρμακοποιών της πόλης και χωριών κι' από πόρους δικούς της. Με (...) έρανους και ενίσχυση του ΔΕΣ (σ.σ. Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού) οργάνωσε 2 παιδικά συσσίτια στη Λευκίμμη με (...) παιδιά (...). Εβοήθησε στην καλλιέργεια κτημάτων αγωνιστών που έλειπαν. Κατάρτισε θεωρητικά και πρακτικά αδελφές νοσοκόμους και μ' ενέργειές της και ενίσχυση με προσωπικό δικό της συγκροτήθηκαν σταθμοί πρώτων βοηθειών. Έκαμε έντονες παραστάσεις και υπομνήματα στους αρμοδίους για το άνοιγμα του Ιατρείου της Πόλης. Κατέβαλε επίμονες προσπάθειες για το άνοιγμα λαϊκών ιατρείων στα χωριά, προσφέροντας αίθουσα και έμψυχο υλικό. Με τις ενέργειές της ιδρύθηκε ο Σύλλογος Προστασίας Παιδιού. Ακόμα, έκαμε με μέλη της σε χωριά ορισμένα εξυγιαντικά έργα, όπως καθάρισμα πηγαδιών, απορριμμάτων κλπ. Κατά την εποχή της απελευθέρωσης υπόβαλλε στον Κυβερνητικό Αντιπρόσωπο και την Διασυμμαχική Επιτροπή λεπτομερή υπομνήματα με στοιχεία για τις ανάγκες φαρμακευτικής και επισιτιστικής του πληθυσμού, καθώς και τα προβλήματα προνοίας και (...)». 

Στη συνέχεια, μετά την απελευθέρωση, όπως εξηγούσε το ίδιο δημοσίευμα, «τεράστια υπήρξε η συμβολή της Ε.Α. στην ενίσχυση των φυλακισμένων, των ομήρων, του εμφυλίου σπαραγμού. Με τους διαφόρους διωγμούς που έπαθε (σ.σ. από κρατικές και παρακρατικές δυνάμεις, κατηγορούμενη για την υποστήριξη στελεχών της προς το ΕΑΜ στη διάρκεια της Κατοχής και αργότερα), δεν μπόρεσε η Ε.Α. να διατηρήσει ολόκληρο το αρχείο της· πάντως παραθέτουμε παρακάτω μερικούς αριθμούς που αφορούν την περίοδο από το Δεκέμβρη του 1943 ως το Φεβρουάριο του 1945. Ενισχύθηκαν 1.000 οικογένειες θυμάτων και φυλακισμένοι (σ.σ. ακολουθούν δυσδιάκριτοι αριθμοί που αφορούν σε ποικίλα είδη διατροφής και διαβίωσης και σε χρηματικές ενισχύσεις αναγόμενες σε ποσότητες και αξίες τροφίμων). Δόθηκε ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη, 4.000 επισκέψεις και ανάλογες συνταγές. Στέγασε και έθρεψε 500 όμηρους». Ακόμη, φρόντισε να γίνουν αρκετές  ιατρικές αναλύσεις, ακτινογραφίες και  οδοντιατρικές επεμβάσεις.

Η Ε.Α. Κέρκυρας, κατέληγε το δημοσίευμα, «είναι νόμιμο Σωματείο με ακομμάτιστο χαραχτήρα, που δέχεται σα μέλος της οποιοδήποτε πολίτη που θέλει να ενισχύσει το έργο της». Αδελφότητες μελών και φίλων της λειτουργούσαν τόσο στις συνοικίες της πόλης όσο και σε διάφορα χωριά του νησιού. 

«Η Ε.Α. Κερκύρας κατάχτησε τη κερκυραϊκή ψυχή» και εξελισσόταν μετά την απελευθέρωση, όπως έλεγε, σε μία ολοένα ισχυρότερη «μεγάλη αλληλοβοηθητική, πατριωτική και κοινωνική δύναμη στο νησί μας». 

Η τοπική οργάνωση, όπως άλλωστε η Ε.Α. στην Αθήνα και συνολικά στη χώρα, λειτούργησε τα χρόνια της Κατοχής ως «Μάνα του Αγώνα», υποστηριζόμενη για την πλούσια και ακομμάτιστη κοινωνική και αγωνιστική δράση της από προσωπικότητες από όλους σχεδόν τους πολιτικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένων πρώην πολιτευτών του συντηρητικού χώρου. Επίσης, όπως έγινε και στην Αθήνα και στην υπόλοιπη χώρα, ο βασικός κορμός της δράσης της φαίνεται να στηρίχθηκε στον γυναικείο πληθυσμό. Πλατιά δημοκρατική, η ιδεολογία της δεν διέφερε από εκείνη του ΕΑΜ, που ήταν άλλωστε, όπως έχουν παραδεχθεί και αντίπαλοί του, κυρίαρχο στην κερκυραϊκή κοινωνία. 

Στις 30 Σεπτέμβρη 1945 αντιπροσωπεία από τρεις Αδελφότητες της πόλης (Γαρίτσας, Κέντρου πόλης και Σαρόκου), όπως ανέφερε η εφημερίδα επτά μέρες μετά (φ. 67), επισκέφθηκε τις φυλακές της πόλης και προσέφερε στους κρατούμενους τσιγάρα (1.500), λάδι (τρία καρτούτσα) και μήλα (200). Ήδη στις φυλακές βρίσκονταν και αρκετοί αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, διωκόμενοι από το μεταπολεμικό κράτος, που είχαν μεταφερθεί από άλλες φυλακές της χώρας. Οι φύλακες απαγόρευσαν στην αντιπροσωπεία να παραδώσει φύλλα της εφημερίδας του ΕΑΜ Κέρκυρας.

Η οργάνωση προωθούσε την αναδιοργάνωσή της τόσο στην πόλη όσο και στην ύπαιθρο, ιδίως στην περιοχή Γύρου - Όρους, όπως προκύπτει από ανακοίνωσή της με ημερομηνία 14 Οκτώβρη 1945, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα δύο μέρες μετά (φ. 71). Γνωστοποιούσε ότι ειδικά σ' αυτή την περιοχή λειτουργούσαν αρκετές Αδελφότητες, τρεις από τις οποίες είχαν φροντίσει για τη διενέργεια ιατρικών εξετάσεων, από συνεργαζόμενους ιατρούς, σε 1.200 κατοίκους.

Στην πόλη είχαν συγκροτηθεί προσωρινά διοικητικά συμβούλια: «Αδελφοτήτων 1) Κέντρου Πόλεως 2) Πόρτα Ρεμούντα - Φορτιά 3) Σαρόκου 4) Μαντουκιού και 5) Γαρίτσας», οι οποίες παρουσίαζαν «δύναμη 500 μελών». 

Καλούσε τον λαό σε ακόμη πιο μαζική συμμετοχή στις τάξεις της, ώστε να μπορέσει «να πραγματοποιήσει απόλυτα τον ιερό της σκοπό», φροντίζοντας για «την προστασία των αναξιοπαθούντων θυμάτων του πολέμου, την ίδρυση λαϊκών Ιατρείων, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των απόρων καθώς και την ενίσχυση των πολιτικών κρατουμένων εφόσον εξακολουθούν να μένουν φυλακισμένοι». 

Ωστόσο, στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας δημοσιευόταν, επίσης, προγενέστερη καταγγελία, σύμφωνα με την οποία στις 10 Οκτώβρη φρουρός των φυλακών της πόλης είχε αρνηθεί «με τον πιο βάρβαρο τρόπο» να παραλάβει από μέλη Αδελφότητας της Ε.Α. (από την Πόρτα Ρεμούντα) τρόφιμα, τσιγάρα και εφημερίδες για φυλακισμένους, παρόλο που τοπικός Εισαγγελέας και διευθυντικό στέλεχος της φυλακής είχαν συγκατατεθεί στην επίσκεψη για την παράδοση της βοήθειας. Μάλιστα, σημείωνε η εφημερίδα, δεν ήταν η πρώτη φορά που δεν γινόταν δεκτή στις φυλακές η παροχή  βοήθειας της Ε.Α. σε πολιτικούς κρατούμενους, παρόλο που άλλες φορές είχαν γίνει κανονικά αποδεκτές ανάλογες εισφορές της.   

Καταχώρηση στην ίδια εφημερίδα (φ. 123) την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 1945 γνωστοποιούσε ότι η Ε.Α. οργάνωνε χοροεσπερίδα το απόγευμα της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων, για την προώθηση των σκοπών της και την οικονομική της ενίσχυση, στη μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων του Κερκυραϊκού Γυμναστικού Συλλόγου.

Χοροεσπερίδα με κοσμοσυρροή

Ο χορός γνώρισε πρωτοφανή για την πόλη επιτυχία, ενδεικτική της λαϊκής απήχησης και του μεγάλου κύρους της οργάνωσης, καθώς υπήρξε η εκτίμηση ότι στην εκδήλωση προσήλθαν περί τα 2.500 άτομα. 

Δύο μέρες μετά, στις 28 Δεκέμβρη 1945, καταχωρήθηκε στην ΕΑΜική εφημερίδα (φ. 125) ευχαριστήρια ανακοίνωση του κερκυραϊκού τμήματος της Ε.Α. προς το κοινό. Η διοίκησή του ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ε.Α. Κέρκυρας αισθάνεται την υποχρέωσιν ν' απευθύνει εγκάρδιο χαιρετιστήριο στον Κερκυραϊκό Λαό για την πρωτοφανή συμμετοχή του στη χοροεσπερίδα της Ε.Α. στις 26)12 που στάθηκε μοναδική στα χρονικά της πόλεώς μας. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο Κερκυραϊκός Λαός θυμάται και αναγνωρίζει το ιερό της έργο κι' ότι θα σταθεί πάντοτε δίπλα σ' αυτήν παραστάτης. Αναμφισβήτητα η πλατύτατη συμμετοχή της Κερκυραϊκής Κοινωνίας εμπόδισε εκατοντάδες μέλη και φίλους της Ε.Α. με τις οικογένειές τους να παρευρεθούν στο χορό, διότι η αίθουσα του "Γυμναστικού" ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτη, που σημειώθηκαν και 4 λιποθυμίες. Γι' αυτό το λόγο αισθανόμαστε την υποχρέωσιν να ζητήσουμε απ' όλους αυτούς συγγνώμην, γιατί δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στη χοροεσπερίδα, και δεν αμφιβάλλουμε πως θα μας δοθεί, τόσο από τα μέλη των Αδελφοτήτων μας, όσο και από τους φίλους της Ε.Α.».

Στις 4 Γενάρη 1946 η εφημερίδα (φ. 130) γνωστοποιούσε ότι η Ε.Α., στο πλαίσιο του κοινωνικού της έργου, είχε προσφέρει 100.000 δρχ. ως ενίσχυση για την πραγματοποίηση «προσχολικών» συσσιτίων ειδικά για τα μικρά παιδιά. 

Συκοφαντίες ακόμη και με θύμα ένα κορίτσι, για ένα φιλί σε χορό της Ε.Α.

Η οργάνωση ήταν αντιμέτωπη, ωστόσο, ακόμη και με κάθε μέθοδο κατασυκοφάντησης, όπως μαρτυρεί δημοσίευμα της εφημερίδας στις 24 Γενάρη 1946 (φ. 142), με τίτλο «Μια κακοήθεια που πήρε διαστάσεις». Στο επίκεντρο συκοφαντιών είχαν βρεθεί μια νεαρή Κερκυραία και ο χριστουγεννιάτικος χορός που είχε οργανώσει η Ε.Α., καθώς η μεγάλη επιτυχία του είχε προκαλέσει αίσθηση. 

Αξίζει να παραθέσουμε αυτούσιο ολόκληρο το σχετικό κείμενο, όπως δημοσιεύτηκε, παρόλο που ορισμένα σημεία του είναι κάπως ασαφή: 

«Ένα κορίτσι σεμνό και ηθικό, η Ελπίδα Σοφιανού, έγινε τώρα τελευταία, ο στόχος όλων των μουσειακών απολιθωμάτων και των υπόπτων τύπων, που έχει η πόλη μας. Και ο λόγος; Θα ήταν ανάξιο του εαυτού μας και απλώς να τον αναφέρουμε, αν δεν συνέβαινε οι εκ συστήματος σκανδαλοθήρες και σπιλωτές της τιμής και της υπόληψης των πολιτών, να εκμεταλλευτούν ένα γεγονός, αυτό καθ' εαυτό ασήμαντο, για να δυσφημήσουν ένα κορίτσι και μια παράταξη. Να λοιπόν, πώς έχουν τα πράγματα: Στις 26 Δεκεμβρίου δόθηκε στην αίθουσα του "Γυμναστικού Συλλόγου" χορός της "Εθνικής Αλληλεγγύης". Στον χορό αυτό ήταν και η Σοφιανού με τον πατέρα της και τη μητέρα της. Κατά τα μεσάνυχτα έγινε εκκύβευση του λαχείου και από τους παρευρισκόμενους έγιναν διάφορες προσφορές αντικειμένων, για να εκτεθούν σε δημοπρασία υπέρ του ταμείου της "Εθνικής Αλληλεγγύης". Η Ελπίδα Σοφιανού, μη έχοντας τι άλλο να προσφέρει, πάνω στον παιδικό της ενθουσιασμό, πρόσφερε ένα φιλί. Είναι έγκλημα αυτό; Όταν, μάλιστα, ληφθεί υπ' όψη ότι εκείνος, που κέρδισε στη δημοπρασία, απώθεσε ένα πατρικό φίλημα στο μέτωπο της Σοφιανού, μπροστά στους γονείς της και σε 2.500 άλλα άτομα, που παρευρίσκονταν στο χορό; Ασφαλώς όχι. Μερικοί άνθρωποι, όμως, που θα έπρεπε να είναι πλέον επιφυλαχτικοί και στις κρίσεις τους και στις αποφάσεις τους, βιάστηκαν να ρίξουν τον λίθο του αναθέματος. Και συνήλθαν Καθηγητικοί Σύλλογοι. Και πήραν την απόφαση να αποβάλουν τη Σοφιανού για ένα χρόνο απ' όλα τα σχολεία του Κράτους. Και πήραν την απόφαση εντελώς παράνομα, γιατί ήξαιραν πολύ καλά πως το Δεκέμβρη η Σοφιανού δεν ήταν μαθήτρια. Και δεν αρκέστηκαν σ' αυτό, αλλά όταν η Σοφιανού παρουσιάστηκε, με την έναρξη του νέου σχολικού χρόνου, να εγγραφεί, αρνήθηκαν να την εγγράψουν, χωρίς να περιμένουν την απόφαση του υπουργείου Παιδείας, όπως ορίζει ο νόμος. Και χρειάστηκε να επέμβει δικηγόρος, για να πραγματοποιηθεί η εγγραφή. Και σα να μην έφταναν τα παραπάνω, η όλη υπόθεση έφθασε ως τις στήλες της δοσίλογης "Ελευθερίας" (σ.σ. τοπικής εφημερίδας αντιδραστικών κύκλων που υπερασπίζονταν κατηγορούμενους για συνεργασία με τον ξένο κατακτητή ), και έγινε αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης. Και για μεν την "Ελευθερία" ένα και μόνο έχουμε να πούμε: πως είναι η μόνη, που δεν έχει το δικαίωμα να μιλεί για ηθική. Όσο τώρα για το Καθηγητικό Συμβούλιο της Εμπορικής Σχολής τι να πούμε; Η μεροληπτική του στάση στην προκειμένη περίπτωση, ο θόρυβος που δημιούργησε, καθώς και ο τρόπος, που ενεργεί, όταν πρόκειται να καλύψει πραγματικά σκάνδαλα, που αν αποκαλυφθούν θα εκθέσουν και τα μέλη του Συμβουλίου και μαθητές, που ανήκουν στη Δεξιά, δείχνουν πόσο η ηθική κρίση έχει δηλητηριάσει την εκπαίδευση». 

Στις 20 Φλεβάρη 1946 η εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας (φ. 165) καταχώρησε οικονομικό απολογισμό της Ε.Α. για την περίοδο 1.9.1945 - 31.12.1945. Σύμφωνα με αυτόν, τα έσοδά της  το τετράμηνο είχαν ανέλθει σε 897.789 δρχ., προερχόμενα από συνδρομές, δωρεές, έκτακτη «Εισφορά Τιμής» που είχε οργανώσει και, κυρίως, από τον χορό με λαχνούς που πραγματοποίησε στα τέλη του Δεκέμβρη. Είχε γι' αυτόν το λόγο στο ταμείο της προς διάθεση 569.982 δρχ., ενώ είχε χορηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες δραχμές για ενίσχυση φυλακισμένων και απόρων και συναφείς δραστηριότητες. Εκτός από χρήματα, είχε συγκεντρώσει και διαθέσει αβγά, λάδι, μερίδες φαγητού, σταφύλια, ροδάκινα, κονσέρβες τροφίμων, τσιγάρα, μήλα, ψωμιά, κουτιά σπίρτα, κάλτσες και πουλόβερ. Ακόμη, είχε φροντίσει να λάβουν ιατρική περίθαλψη πολλοί  άποροι ασθενείς. 

Στον ίδιο απολογισμό πληροφορούσε ότι στην Περιφέρεια Γύρου - Όρους λειτουργούσαν οκτώ Αδελφότητες της Ε.Α. με 466 μέλη (προϋπήρχαν 15 και συνενώθηκαν σε 8) και ότι στο χωριό Χωρεπίσκοποι είχε δημιουργήσει Λαϊκό Ιατρείο με φαρμακείο, που μέσα στο τρίμηνο Οκτώβρη-Δεκέμβρη εξέτασε 2.895 άπορους ασθενείς και εξέδωσε 2.809 συνταγές.

Στο μεταξύ, συνεχίζονταν εντατικά οι χρηματικές δωρεές προς την Ε.Α., όπως πιστοποιεί δημοσίευμα της εφημερίδας στις 9 Μάρτη 1946 (φ. 179), για δωρεές που έγιναν στη μνήμη του θανόντος τότε υποστηρικτή του ΕΑΜ πρώην βουλευτή Κέρκυρας Ανδρέα Δενδρινού, συζύγου της λογοτέχνιδας Ειρήνης Δενδρινού. 

Είχαν συνεισφέρει τότε, για τον σκοπό αυτό, τα κορυφαία στελέχη του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ του νησιού Ερωτόκριτος Μωραΐτης (10.000 δρχ., με βάση τις αξίες της περιόδου βέβαια), Μιχάλης Ι. Δεσύλλας (5.000 δρχ.), Γεράσιμος Πρίφτης (3.000 δρχ.), Γιάννης Δραγονέτης (5.000 δρχ.), Αλέκος Πρίφτης (5.000 δρχ.), Βασίλης Άνθης (5.000 δρχ.), Μάχος Ρούσσης (1.000 δρχ.) Επίσης, οι τυπογράφοι της «Φωνής του Λαού» (7.000 δρχ.).

Χορευτικές βραδιές για την ενίσχυση του ταμείου της διοργάνωνε η Ε.Α. όχι μόνο στην πόλη, αλλά και στην ύπαιθρο, όπως μπορεί να υποθέσει κανείς από αναγγελία - δημοσίευμα της εφημερίδας τον επόμενο μήνα, Φλεβάρη του 1946. Με την ευκαιρία της Αποκριάς, το παράρτημα της Ε.Α. στο χωριό Κορακιάνα καλούσε σε δύο σχετικές εκδηλώσεις.

Με την ίδια ευκαιρία οργάνωσε δεύτερο χορό μέσα σε τρεις μήνες η Ε.Α. της πόλης, σύμφωνα με παρόμοια αγγελία - δημοσίευμα της «Φωνής του Λαού», τον Μάρτη του 1946. 

Σύλληψη δύο γυναικών τη Μ. Παρασκευή για έρανο και καταδίκη

Τέσσερις μέρες μετά το Πάσχα της ίδιας χρονιάς, στις 25 Απρίλη 1946, η εφημερίδα (φ. 218) αποκάλυπτε ότι τη Μεγάλη Παρασκευή στο προάστιο Μαντούκι αστυνομικά όργανα είχαν συλλάβει δύο γυναίκες της Ε.Α., «γιατί έκαναν το... έγκλημα να μαζεύουν αυγά για τους φυλακισμένους» των φυλακών της πόλης, που ήταν γεμάτες αντιστασιακούς του ΕΑΜ. Η Ε.Α., κατά τον αστυνόμο του προαστίου, ήταν «παράνομη» οργάνωση. Όποια είδη-εισφορές και χρήματα τακτικών και έκτακτων συνδρομών οι δύο γυναίκες είχαν συγκεντρώσει για την Ε.Α., με σκοπό να διατεθούν σε αναξιοπαθούντες, «κατασχέθηκαν». Οι γυναίκες κρατήθηκαν επί οκτώ ώρες στο Αστυνομικό Τμήμα και αφέθηκαν ελεύθερες αργά το βράδυ, αφού τους απαγγέλθηκε κατηγορία για διενέργεια «παράνομου εράνου».    

Το σχετικό δημοσίευμα είχε τον τίτλο «Ο φασισμός ξαναζεί στο νησί μας» και αφορούσε κι άλλες καταγγελίες για διώξεις σε βάρος δημοκρατικών πολιτών. 

Οι δύο συλληφθείσες γυναίκες, η Αλεξάνδρα Άνθη και η Έλσα Λινάρδου, δικάστηκαν στις 22 Ιούνη 1946 και καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης 40 ημερών, χωρίς αναστολή. Ήταν «στη δικαστικήν έδρα ο κ. Γιωτόπουλος και στην εισαγγελική ο κ. Μάμαλος», σημείωνε την επομένη η εφημερίδα (φ. 263), σε κεντρικό πρωτοσέλιδο αιχμηρό δημοσίευμα, με τίτλο «Η χθεσινή δίκη μελών της Εθνικής Αλληλεγγύης» και υπέρτιτλο «Η φιλανθρωπεία καταδικάζεται». 

Ματαίως ο συνήγορος υπεράσπισης Σπύρος Ναθαναήλ -εκλεγμένος εθνοσύμβουλος Κέρκυρας στην «Κυβέρνηση του Βουνού» σε εκλογές που το ΕΑΜ του νησιού κατάφερε να οργανώσει στις ασφυκτικές συνθήκες της γερμανικής κατοχής- είχε προσκομίσει αντίγραφα ευχαριστήριων επιστολών που είχαν στείλει στην Ε.Α. οι πρόεδροι ή διευθυντές αγαθοεργών ιδρυμάτων της πόλης, των φυλακών, του νοσοκομείου, του ορφανοτροφείου, του φθισιατρείου, του γηροκομείου, για τη βοήθεια που είχαν λάβει από αυτήν το Πάσχα· μια βοήθεια που μέλη και φίλοι της οργάνωσης είχαν μοιράσει, όπως τονιζόταν, «ακριβοδίκαια σε όλους, ανεξαρτήτως των πολιτικών τους φρονημάτων». Ούτε η πρόβλεψη του νόμιμου καταστατικού της Ε.Α. για τις σχετικές εισφορές που συγκεντρώνει από «τακτικά μέλη» και από «αρωγά μέλη», ούτε τίποτε δεν έσωζε από την «παραδειγματική» καταδίκη τις «κομμουνίστριες» γυναίκες που αρνούνταν να την αποκηρύξουν.

Σε άρθρο για την καταδίκη αυτή, σε διπλανές στήλες, με τίτλο «Και πάλι τα ίδια...», η εφημερίδα επισήμαινε: «Ποια είναι η Εθνική Αλληλεγγύη και το έργο της, το ξαίρει και το εχτιμάει όλος ο Ελληνικός Λαός. Δημιούργημα του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα, στάθηκε πάντα ο πιστός προστάτης των καταδιωγμένων πατριωτών. Ήταν η στοργική Μάνα των οικογενειών των ηρωικών θυμάτων της κατακτητικής θηριωδίας. Η ακούραστη εργάτρια της λαϊκής συναδελφώσεως. Ευεργετική η δράση της, απλώθηκε κι ανακούφισε όσο μπορούσε περισσότερους δυστυχείς και κατατρεγμένους. Μετά την απελευθέρωση εντείνοντας το ανακουφιστικό της έργο, με μια ηρωική προσπάθεια αναπληρώνει την ανύπαρκτη κρατική κοινωνική πρόνοια. Χιλιάδες φυλακισμένοι, χιλιάδες παιδάκια, εκατοντάδες πονεμένες μανάδες μ' ευγνωμοσύνη αναγνωρίζουν το έργο της, που έφτασε ανακουφιστικά ως τις φυλακές και τα φτωχά τους σπιτάκια (...) Νομικά ερείσματα και ηθικοί κανόνες παραμερίστηκαν (...) Γιατί όμως; Γιατί είναι στεφανωμένη με τη δόξα της απελευθερωτικής πάλης. Γιατί μέσα της κρύβει τη στοργή για το Λαό. Γιατί το έργο της απλώνεται σ' όλους όσους σκληρά χτυπάει η ανάγκη».

Πρωτοβουλίες της οργάνωσης το Πάσχα του 1946

Την 1η Μάη 1946, σε πρωτοσέλιδο θέμα της με τίτλο «Η "Εθνική Αλληλεγγύη" Κέρκυρας στοργική μητέρα του λαού μας», η εφημερίδα (φ. 223) παρουσίασε απολογισμό της τοπικής Ε.Α. για την «πλούσια δράση» που ανέπτυξε στο νησί τις μέρες εκείνου του Πάσχα. Οι κατά τόπους Αδελφότητες της οργάνωσης στην πόλη και στην ύπαιθρο, όπως σημείωνε, «κινήθηκαν με ενθουσιασμό ανάμεσα από χίλιες δυο δυσκολίες και εμπόδια και μέσα σε μιαν ατμόσφαιρα αστυνομικής τρομοκρατίας». 

Ξεχώριζε για τη δράση της, ανάμεσα στις επιμέρους Αδελφότητες, εκείνη του κέντρου της πόλης, ως αυτή που σημείωσε αποτελέσματα «ικανοποιητικώτερα από εκείνα που έδωσεν η εργασία των υπολοίπων». Η συγκεκριμένη οργάνωση έκανε γνωστό ότι διέθεσε τις μέρες του Πάσχα 72.000 δρχ. σε θύματα πολέμου και σε οικογένειες που είχαν την ανάγκη της ενίσχυσής της, καθώς και 50.000 δρχ. για να καλυφθούν έξοδα που προκάλεσε ο θάνατος ατόμου που ζούσε με τη φροντίδα της. Παράλληλα, συγκέντρωσε και μοίρασε αβγά, τσιγάρα και τσουρέκια στους κρατούμενους στις «Αγροτικές Φυλακές», που λειτουργούσαν στη νησίδα Βίδο. 

Οι επιμέρους οργανώσεις στο Μαντούκι, στην Πόρτα Ριάλα, στη Γαρίτσα και στο Σαρόκο συνεισέφεραν, μαζί με σημαντικά ποσά, αβγά, ζυμαρικά, κονσέρβες τροφίμων, τσιγάρα, κουλούρια και γλυκά, που το Κεντρικό Συμβούλιο της Ε.Α. Κέρκυρας «διέθεσε στα  Φιλανθρωπικά Καταστήματα, στους φυλακισμένους και σε οικογένειες θυμάτων του πολέμου, του εθνικού αγώνα και της τρομοκρατίας» στα όρια της πόλης και των προαστίων. Ειδική μνεία γινόταν στο δημοσίευμα σε ανάλογες εισφορές ειδών προς την Ε.Α. της πόλης από την περιοχή της Λευκίμμης, από το χωριό Ασπιωτάδες και άλλα της περιφέρειας Όρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ΕΠΟΝίτες της Λευκίμμης, δηλαδή μέλη της Νεολαίας του ΕΑΜ, είχαν συγκεντρώσει και της είχαν στείλει 384 αβγά για διανομή σε ιδρύματα της πόλης. 

Κατέληγε το σχετικό δημοσίευμα: «Το έργο που επετέλεσε η "Εθνική Αλληλεγγύη" κατά το διάστημα των ημερών του Πάσχα στην πόλη, είναι κυρίως έργο πολιτισμού και προδίδει μια σπάνια ηθικήν ανωτερότητα. Τα μέλη της κινήθηκαν με ενθουσιασμό, παρ' όλη την τρομοκρατία και παρ' όλο, που είχαν να αντιμετωπίσουν τη φοβερή οικονομική δυσπραγία, που δέρνει τον τόπο. Ωστόσο σήμερα μπαίνει το καθήκον μπροστά σε κάθε μέλος να κινηθεί ακόμη πιο δραστήρια και με περισσότερον ενθουσιασμό. Κι' αυτό θα επιτευχθεί όσο βαθύτερα θα κατανοούμε την έκταση των υποχρεώσεών μας προς την απέραντη δυστυχία, που απλώνεται γύρω μας. Όσο θα νοιώθουμε περισσότερη αγάπη και ενδιαφέρον για τα θύματα του εθνικού μας αγώνα. Όσο περισσότερο θα εδραιώνεται μέσα μας η πίστη, πως η ζωή των ατόμων παίρνει νόημα και αξία, όταν συναισθάνονται τις υποχρεώσεις τους προς το κοινωνικό σύνολο μέσα στο οποίο ζουν και κινούνται».

Στις 31 Ιουλίου 1946 η εφημερίδα (φ. 294) δημοσίευσε στην πρώτη σελίδα της «Μια έκκληση της Εθνικής Αλληλεγγύης», έκκληση του προεδρείου της οργάνωσης στην Αθήνα. Η Ε.Α. καλούσε τον ελληνικό λαό σε συστράτευση, καθώς, όπως σημείωνε η εφημερίδα, «το μεταδεκεμβριανό κράτος δε συγχωρεί ούτε στην οργάνωση αυτή τον πατριωτικό της ρόλο στο διάστημα της κατοχής, ούτε την κοινωνική της τώρα προσπάθεια για την ανακούφιση των θυμάτων του φασισμού και των φυλακισμένων». Εναντίον της Ε.Α., πρόσθετε, «έχει εξαπολυθεί ένας απηνής διωγμός». 

Όσα συνέβαιναν εναντίον της κερκυραϊκής Ε.Α., ήταν μια μικρογραφία όσων η οργάνωση κατήγγειλε ότι αντιμετώπιζε γενικότερα στη χώρα: «Συστηματικό και ανελέητο από μέρους του κράτους διωγμό», μαζί με απειλές ότι θα κηρυχθεί εκτός νόμου, ώστε να απαγορευτεί τελείως η δράση της. «Οι απόστολοί της συλλαμβάνονται, κακοποιούνται, φυλακίζονται, εκτοπίζονται, σκοτώνονται». 

Στο νησί, η Αλεξάνδρα Άνθη και η Έλσα Λινάρδου ματαίως ανέμεναν να οριστεί από το Εφετείο Κέρκυρας η εκδίκαση της έφεσης που είχαν ασκήσει στην πρωτόδικη καταδίκη τους σε φυλάκιση, ώστε να δικαιωθούν. Κι όταν ορίστηκε κι έφθασε η μέρα, στις 30 Σεπτέμβρη 1946, η δίκη αναβλήθηκε, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας, ενώ οι διωγμοί πολλαπλασιάζονταν.   

Στις 6 Φλεβάρη 1947 εκδικάστηκε στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κέρκυρας, σύμφωνα με τη «Φωνή του Λαού» (φ. 386, 9.2.1947), έφεση των Ιωάννη Μαχειμάρη και Χαράλαμπου Περδικάρη, από το χωριό Επίσκεψη, για την ανατροπή απόφασης του Ειρηνοδικείου Όρους - Γύρου, που τους είχε καταδικάσει σε φυλάκιση 40 ημερών για «παράνομο έρανο» υπέρ της Ε.Α. 

Κατακεραύνωσε χωρίς αιδώ τους κατηγορούμενους, αναμασώντας επιχειρήματα των πιο αντιδραστικών κύκλων, ο δικαστής Ηλιόπουλος: «Πού δίνετε μωρέ τα χρήματά σας; Σε μιαν οργάνωση από μπαγαμπόντηδες που έχει την έδρα της στην Αθήνα; Σε μιαν οργάνωση που στρέφεται εναντίον του Κράτους;». Ήταν λίγες, πίστευε, οι 40 μέρες φυλάκισης, αλλά τους έκανε τη χάρη να τις μειώσει σε τριάντα, με δικαίωμα εξαγοράς!  

Στο ίδιο φύλλο (αρ. 386) η εφημερίδα πληροφορούσε ότι στις 2 Φλεβάρη 1947, σε εκλογές που έγιναν για νέα διοίκηση της Ε.Α. Κέρκυρας, «εξελέγησαν σαν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου οι παρακάτω: Δημήτριος Μπούζης, Γεώργιος Πέτρου, Σ. Γραμματικός, Π. Δεσύλλας, Σπ. Απέργης, Μ. Πάσχου, Ουρ. Φωκά, Σ. Γλυκιώτης (σ.σ. ιατρός, πρωτεργάτης της ίδρυσης του ΕΑΜ Κέρκυρας) και Κ. Παπαβλασόπουλος», που ήταν πρόσωπα με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις. Αυτή ήταν η στερνή διοίκηση του κερκυραϊκού παραρτήματος της Ε.Α., αφού μετά από τρεις μήνες η πεντάχρονη δράση του θα τερματιζόταν βίαια.  

Η ολοκληρωτική απαγόρευση της λειτουργίας της Εθνικής Αλληλεγγύης στη χώρα και κατ' επέκταση και στο νησί μας, με την κατηγορία ότι είχε... παρεκκλίνει των σκοπών της και ότι με την κοινωνική δράση της εξυπηρετούσε τους σκοπούς του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, είχε ήδη δρομολογηθεί. Συντελέστηκε τρεις μήνες μετά, τον Μάη του 1947. Ανταποκρινόμενο σε κρατική παραγγελία, αθηναϊκό δικαστήριο την κήρυξε παράνομη και διέταξε την παύση της λειτουργίας της σε όλη τη χώρα. Ακολούθησαν τους επόμενους μήνες, ως γνωστόν, ανάλογες κρατικές επιλογές για το ΕΑΜ και για κάθε φιλοΕΑΜική οργάνωση, καθώς και για το ίδιο το ΚΚΕ.    

Θύμα παράπλευρο των κάθε είδους αντιδημοκρατικών και απηνών διωγμών της περιόδου, η εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας, ο συνεπής υποστηρικτής της Ε.Α. στον χώρο του Τύπου του νησιού, σίγησε κι αυτή. 

Μετά τον Μάη του 1947, ενώ για μεγάλο μέρος του λαού οι όροι διαβίωσης ήταν ακόμη τραγικοί και στις φυλακές οι αρχές αποφάσιζαν να προχωρήσουν εκείνον το μήνα στην πρώτη εκτέλεση κρατούμενου αγωνιστή της Νεολαίας του ΕΑΜ στη νησίδα Λαζαρέτο, ο αγώνας των Κερκυραίων για την κοινωνική πρόνοια, την προκοπή, την αλληλεγγύη, τις λαϊκές ελευθερίες και το δίκιο θα συνεχιζόταν, υπό πολύ δυσχερέστερες συνθήκες, δίχως την Εθνική Αλληλεγγύη που αγάπησαν και θαύμασαν. 

ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΟΥΣΟΥΡΗΣ